Γιατί τρώμε σφαλιάρες και σκύβουμε το κεφάλι;

Γιατί τρώμε σφαλιάρες και σκύβουμε το κεφάλι;

Γιατί τρώμε τις σφαλιάρες και σκύβουμε το κεφάλι;

Δεν μας ράντισαν με ληγμένα υπνωτικά, αλλά μας γέμισαν με αυτο-ενοχές κι έβαλαν τους τηλε-αστέρες να μας τρομοκρατούν νύχτα και μέρα.

Στο τέλος εθιστήκαμε και απλώς αντιδρούμε στις μεταξύ μας συζητήσεις…

Τι μας συμβαίνει άραγε; Τι πάθαμε; Γιατί δεν αντιδρούμε; Γιατί παρακολουθούμε απαθείς όσα μας κάνουν κι όσα παθαίνουν οι διπλανοί μας; Οι Έλληνες είχαν πάντα μια ευαισθησία και μια εγρήγορση. Είχαν κι έχουν κυρίως φιλότιμο. Το ξεχάσαμε; Δεν προσπερνούν αδιάφορα έναν πεσμένο στο πάτωμα, όπως κάνουν οι Κεντροευρωπαίοι και οι Βόρειοι.

Σήμερα ακούμε στις ειδήσεις ότι ένα παιδί λιποθύμησε στην τάξη από ασιτία. Χθες ακούσαμε για κάποιο άλλο. Προχθές για ένα ακόμη . Αύριο το ίδιο, μεθαύριο τα πεινασμένα παιδιά θα πληθαίνουν. Η πείνα έγινε τηλεοπτικό θέαμα. Αλλά, θέαμα… Ή μάλλον έτσι το βλέπουμε εμείς. Είμαστε θεατές μπροστά σ’ έναν δέκτη.

Χθες ακούσαμε για εκείνους τους ανθρώπους που πέθαναν από ασιτία. Αύριο θα μάθουμε για τους άστεγους που θα βρίσκονται νεκροί σε μια γωνιά του δρόμου.

Χθες μάθαμε ότι έδιωξαν το συνάδελφο από τη δουλειά. Αύριο θα διώξουν κι εμάς…

Δεν αντιδράσαμε από την πρώτη στιγμή. Δεχτήκαμε το ένα, είπαμε φταίμε, έπρεπε να συμβεί. Μετά το άλλο. Σκεφτήκαμε, τι έγινε; Ένα ακόμη. Να σωθεί η χώρα… Φταίξαμε κιόλας. Μετά ένα τρίτο σκληρότερο… Κι ένα τέταρτο, ένα πέμπτο, ένα… ένα… ένα… Καταιγίδα ολόκληρη. Η μία υποχώρηση έφερε την άλλη. Έγινε εθισμός. Το χειρότερο στη ζωή είναι ο εθισμός. Ξεχνάς ότι πρέπει να αντιδράς. Και στο τέλος δεν μπορείς, πλέον…

Ακούσαμε να λέει ο Πάγκαλος «μαζί τα φάγαμε». Δεν αντιδράσαμε. Μετά μας είπε μαλάκες. Δεν αντιδράσαμε. Αύριο μπορεί να κλέψει την ψυχή μας. Δεν θ’ αντιδράσουμε πάλι; 

Δεν ξέρω στ’ αλήθεια πόσο αληθινό ή πόσο υποκριτικό ήταν το δάκρυ της υπουργού Κοινωνικών Υποθέσεων της Ιταλίας όταν ανακοίνωνε τα μέτρα λιτότητας στη γειτονική χώρα. Δεν ξέρω πόσο θεατρίνα είναι η Ελσα Φορνέρο, αλλά δάκρυ βγήκε μπροστά στις κάμερες. Εκεί που όταν στήνονται οι Έλληνες πολιτικοί, τους περισσεύει το θράσος και η αλαζονεία, ξεχειλίζει από παντού ο πολιτικός παχυδερμισμός. Ο πολιτικός παχυδερμισμός του Πάγκαλου τον οδηγεί σε ύβρεις. Υβρίζει τα θύματά του κι εκείνα προσπερνούν αδιάφορα. Ο εθισμός, βλέπετε… Η αδυναμία πλέον να κάνεις κάτι…

Έβγαινε στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ο τότε πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου, κι έλεγε τους Έλληνες λαμόγια και τεμπέληδες. Ότι δεν δουλεύουν. Δεν μας είπε ποτέ την αλήθεια. Ότι οι Έλληνες δουλεύουν πιο πολύ απ’ όλους τους άλλους Ευρωπαίους, όπως δείχνουν όχι τα ελληνικά αλλά τα στοιχεία των διεθνών οργανισμών, και πληρώνονται τα λιγότερα απ’ όλους στην ευρωζώνη. Δεν μας υπερασπίστηκε όταν έγραφαν τα ίδια ψεύδη τα ευρωπαϊκά μέσα. Μας εξύβρισε και μας άφησε ανυπεράσπιστους προσπαθώντας να ικετέψει για δάνεια… 

Δεν αντιδράσαμε ούτε τότε… Μετά μας έκατσε στο σβέρκο τους νταβατζήδες της Ευρώπης… Δεν αντιδράσαμε… Στην ουσία σήμερα καταλύεται η εθνική κυριαρχία κι εμείς ακούμε τον Πρετεντέρη να λέει, είτε θα πληρώσουμε αυτά τα χαράτσια είτε θα έλθουν σκληρότερα… Και δεν αντιδρούμε, είμαστε θεατές… 

Έγραψαν πολλές ευρωπαϊκές εφημερίδες για τους τεμπέληδες και ρέμπελους Έλληνες, το κακό σπυρί της Ευρώπης. Κι εμείς δεν αντιδράσαμε… Ίσως να είπαμε, «σωστά μάς τα γράφουν»!

Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Γιατί ανεχόμαστε το ένα μετά το άλλο; Του Έλληνα ο τράχηλος πλέον υποφέρει ζυγό; Συνήθισε να σκύβει το κεφάλι; 

Έχει πολλές εξηγήσεις αυτή στάση. Καταρχήν επί χρόνια μάς έμαθαν ότι πρέπει να κοιτάμε το σπιτάκι μας, τον εαυτό μας, το χωραφάκι μας. Να βάζουμε «υψηλούς» στόχους, όπως το να κάνουμε λεφτά και να τα καταναλώνουμε αγοράζοντας πανάκριβα αυτοκίνητα. Μας ακύρωσαν την έννοια του πολίτη και μας έκαναν άτομα. Μας ακύρωσαν την έννοια του ανθρώπου και μας έκαναν καταναλωτές. Μας ακύρωσαν το χαρακτήρα του Έλληνα με το φιλότιμο. Τρέχαμε να φιλάμε κατουρημένες ποδιές για να γίνει το δικό μας, νόμιμο ή παράνομο. Αλλά να γίνει το δικό μας, αντί κάποιου άλλου. Μας έμαθαν ότι επιβιώνει όποιος έχει μπάρμπα στην Κορώνη, όποιος έχει πολιτικές διασυνδέσεις, που αποκτούνται με συναλλαγή ή με υποταγή. Μας έμαθαν ότι πρέπει να κοιτάμε τον εαυτό μας και το βουλευτή ή το κόμμα μας, εφόσον μας φρόντιζαν προσωπικά κι ιδιαίτερα, σε βάρος των υπολοίπων …

Χάσαμε αξίες… Πραγματικές αξίες… Τις αντικαταστήσαμε με ψεύτικα οράματα πλουτισμού, «καταξίωσης» προσωπικής ή επαγγελματικής, που δεν προέκυπτε πάντα από τις ικανότητες και δυνατότητές μας, αλλά από τις σχέσεις μας και άλλους εξωγενείς παράγοντες. Μάθαμε ότι ο Κοσκωτάς ήταν ο πονηρός γιατί έβαλε στο χέρι όλο το πολιτικό και οικονομικό σύστημα. Έγινε και «πρότυπο» για πολλούς, μην το ξεχνάμε επειδή πέρασαν τα χρόνια… 

Μας άλλαξαν τη φυσιογνωμία. Άλλαξαν τη φυσιογνωμία ενός ολόκληρου λαού. Οι ευαισθησίες μας θεωρήθηκαν αδυναμίες. Η κουτοπονηριά, «πλεονέκτημα». Μακρά, χρόνια διαδικασία, αλλά αποτελεσματική… Κι έτσι μας οδήγησαν στο φαινομενικό βόλεμά μας... Σε μια «σιγουριά» που νομίζαμε ότι μας έκανε ασφαλείς… 

Αυτή η ανατροπή των αξιών, ολόκληρου αξιακού συστήματος είχε συνέπεια να διαμορφώσουμε μια κοινωνία των μετρίων. Να αρκούμαστε σε μικρά και συμφέροντα. Μια κοινωνία με μέτρια μέλη και μέτριους εκπροσώπους. Μέτριους στόχους και μέτριες προσπάθειες για την επίτευξή τους. Γίναμε θεατές και χειροκροτητές, άνθρωποι του καναπέ. Χειροκροτητές μέτριων πολιτικών, μέτριων εκπροσώπων και προτύπων, μέτριων δημοσιογράφων. 

Μέτριοι εμείς, μάθαμε να ικανοποιούμαστε με το μέτριο και τους μέτριους…

Όταν το όλο πρόβλημα άρχισε να φαίνεται πλέον καθαρά, μας μίλησαν μόνο για την οικονομική πλευρά του. Δεν μας μίλησαν για την κοινωνική, πνευματική και πολιτισμική αλλοτρίωση που προηγήθηκε. Έκαναν τα πάντα για να γίνουμε χειρότεροι, και φυσικά μας το έκρυψαν… Μας μίλησαν για την οικονομία μόνο, γιατί αυτό μάς έμαθαν να μας συνεπαίρνει… 

Και μας μίλησαν με τρόπο που μας προκάλεσε ενοχές. Έχουμε φυσικά μεγάλες ευθύνες, αλλά τελικά είμαστε συνένοχοι με τον Πάγκαλο (που με τη φράση «μαζί τα φάγαμε» έχει ομολογήσει τη δική τουλάχιστο ευθύνη), τον Καραμανλή, τον Παπανδρέου, με τους πρωταγωνιστές ή συνεργαζόμενους κομπάρσους του πολιτικού συστήματος; 

Φυσικά έχουμε ευθύνες. Αλλά τις πληρώνουμε ακριβά, πολύ πιο αυστηρά. Απάνθρωπες τιμωρίες… Η ποινή, ειδικά για τους πιο αδύναμους, είναι εξόντωση… Ενώ για τους πρωταγωνιστές δεν τρέχει τίποτε… Εκείνοι συνεχίζουν να πρωταγωνιστούν και μας δείχνουν ως μόνους «ενόχους». Μας έκαναν να πιστέψουμε ότι εμείς φταίμε γι αυτό που περνάμε σήμερα. Εμείς φταίμε και μας βρίζουν οι γερμανικές εφημερίδες. Εμείς φταίμε και χρωστάμε. Εμείς, ως ένοχοι, πρέπει να πληρώσουμε. Άρα, τα χαράτσια είναι περίπου η φυσιολογική συνέπεια και τιμωρία της ενοχής μας…

Μας ενίσχυσαν την αίσθηση της ενοχής, της αυτοενοχής, για να πιστέψουμε ότι εμείς φταίμε για όσα κακά μας συμβαίνουν. Ότι είναι απαραίτητο να τιμωρηθούμε. Για να το δεχτούμε και να μην αντιδράσουμε…

Ας προσέξουμε και κάτι ακόμη: η προηγούμενη «εκπαίδευσή» μας στον ατομισμό και την αδιαφορία μάς έκανε να θεωρούμε πως ό,τι αποφασίζεται κι έχει συνέπειες, δεν μας αφορά, μέχρι να φτάσει στην πόρτα μας. Διώχνουν από τη δουλειά το διπλανό μας, αλλά θεωρούμε ότι δεν πρέπει να μιλήσουμε γιατί εμείς έχουμε δουλειά. Κόβουν το ρεύμα του γείτονα, αλλά δεν τον υπερασπιζόμαστε γιατί δεν μας άγγιξε ακόμη το πρόβλημα. Βλέπουμε στους κάδους του σούπερ μάρκετ ανθρώπους να ψάχνουν για κανένα φρούτο, αλλά εμείς ακόμη μπορούμε να αγοράζουμε, άρα η πείνα τους δεν μας αφορά… 

Το πρόβλημα νομίζουμε ότι αφορά στον διπλανό κι όχι σε εμάς… Νιώθουμε ασφαλείς εαυτούληδες… Δεν μας αφορά ακόμη, θα διορθώσω… Γιατί ουδείς είναι ασφαλής… Και σύντομα, αν δεν αντιδράσουμε, αν δεν υπερασπιστεί ο ένας τον άλλο, ο χορτάτος τον πεινασμένο, σύντομα θα είναι κι εκείνος ένας πεινασμένος μόνος κι απομονωμένος… 

Υπάρχει κι ο εθισμός, που λέγαμε στην αρχή. Έγινε σχεδόν καθημερινότητά μας η ανακοίνωση σκληρών μέτρων. Τη μια μέρα πάθαμε σοκ όταν μάθαμε την κατάσταση. Μας προετοίμασε η ασχήμια της αλλά και το συναίσθημα της αυτοενοχής. Και δεχτήκαμε το πρώτο κύμα. Αφού δεχτήκαμε το πρώτο, ακολούθησε το δεύτερο. Το τρίτο, το τέταρτο, ήλθε το μεγάλο που ανέτρεψε, μαζί με όλα τα προηγούμενα τις ζωές μας. Εμείς σ’ όλη αυτή την πορεία εθιζόμασταν, σταδιακά. Σήμερα αυτός ο κίνδυνος του απόλυτου εθισμού είναι ο μεγαλύτερος.

Υπάρχουν και τα κόλπα, βρόμικες μέθοδοι, που χρησιμοποιούν οι κρατούντες. Με κύριο μοχλό τα κεντρικά μέσα ενημέρωσης, κάθε μέρα γινόμαστε αποδέκτες τρομοκρατικών διλημμάτων… «Αν δεν πληρώσουμε το χαράτσι στη ΔΕΗ μας έλθουν άλλα μέτρα, πολύ σκληρότερα», μας «ενημερώνουν» κάθε βράδυ τα δελτία των 8… Τηλε-αστέρες σε ρόλο δημόσιων τρομοκρατών κι εκβιαστών των συνειδήσεών μας… Σκεφτείτε τι μας προκαλούν πρωί και βράδυ, όλη μέρα…

Παράλληλα, τα μέτρα ανακοινώνονται σταδιακά. Μια μέρα το ένα, την άλλη το απαραίτητο επόμενο. Καμιά φορά ανακοινώνουν κάτι πολύ σκληρότερο για να μας πιάσει η ψυχή μας, μετά να κάνουν κάτι λιγότερο επώδυνο, κι εμείς να… ανακουφιστούμε και να χαρούμε!!! 

Υπάρχουν κι άλλοι λόγοι. Ο φόβος να κάνουμε κάτι. Ο φόβος του καθένα χωριστά. Μα επίτηδες μας κρατούν φοβισμένους. Είμαστε πιο εύκολα θύματα…

Υπάρχει, άλλωστε, κι η αντίληψη της αναποτελεσματικότητας των προσπαθειών. Ή η αμφισβήτηση των ηγεσιών ή έλλειψη πραγματικών ηγεσιών. Σύμφωνοι, αλλά αν δεν προσπαθήσουμε, αν δεν αγωνιστούμε, πώς θα έχει αποτέλεσμα ο αγώνας; Αν δεν γίνουν αγώνες, πώς θα αναδειχτούν νέες ηγεσίες που θα εμπιστευτούμε;

Να οι λόγοι που καθόμαστε ακόμη… Δεν μας ράντισαν με φάρμακα, αλλά μας πότισαν τόσα χρόνια το μυαλό. Μας έκαναν να είμαστε ο καθένας για τον εαυτό του, ποτέ για το δίπλα, με ενοχές για ό,τι έχει συμβεί, ότι τιμωρούμαστε επειδή φταίξαμε. 

Μας έκαναν να πιστεύουμε ότι το θέμα δεν μας αφορά. Ότι αφού είμαστε ένοχοι, είναι ντροπή να αντιδρούμε. Καμιά φορά μας το λενε κιόλας. «Η διαπλοκή, τα συμφέροντα αντιδρούν στην πρόοδο της χώρας». Άρα, δεν πρέπει να αντιδρούμε… Όπου πρόοδος βέβαια, κατά την προπαγάνδα αυτή, σημαίνει, να λυγίσουμε τους Έλληνες, να τους φέρουμε στην εσχατιά… 

Ακόμη και τα θέματα της Δημοκρατίας μάς πέρασαν στο μυαλό ότι είναι ένα παιχνίδι για εκλεκτά μέλη συγκεκριμένων οικογενειών και του συστήματος. Όχι για εμάς. Όχι για το λαό…

Ας μην αναρωτιόμαστε πλέον. Ας πάψουμε να έχουμε απορίες. Κι ας πάρουμε την τύχη μας στα χέρια μας. Όσο την αφήνουμε όχι μόνο θα μας κάνουν χειρότερες τις ζωές μας, αλλά κάποια στιγμή θα αφεθούμε στο μοιραίο, αδύνατοι πλέον να κάνουμε το παραμικρό… 

Κι αν, όπως έχει γράψει ο Αριστόβουλος Μάνεσης, η εξουσία, που την συμφέρει να έχει παθητικούς και πολιτικά αδιάφορους υπηκόους, σας πει ότι, έτσι κάνοντας, δεν είστε φρόνιμοι και νομοταγείς πολίτες, αποδείξτε της ότι καλός πολίτης είναι μόνον ο ελεύθερος πολίτης, ο συνειδητός, ενεργός και υπεύθυνος πολίτης. Κι ας της θυμίσουμε ότι ο Περικλής είχε πει στον «Επιτάφιο»: «όποιος αδιαφορεί για τα πολιτικά πράγματα του τόπου του είναι, όχι φιλήσυχος, αλλ’ άχρηστος, “αχρείος” πολίτης»…